کلیساهای ارمنی ایران

میراث فرهنگی جهانی
مکان : استانهای آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی
تاریخ ثبت : ۲۰۰۸ میلادی
شماره ثبت : ۱۲۶۲
معیارها : ii , iii , vi

(گزارش تصویری یونسکو در اسلایدر بالا قابل مشاهده است.)

کلیسای تادئوس مقدس با شماره ثبت ملی ۴۰۵ در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۳۴
کلیسای استفانوس مقدس با شماره ثبت ملی ۴۲۹ در تاریخ ۱۵ اسفند ۱۳۴۱
کلیسای زور زور با شماره ثبت ملی ۶۱۵۷ در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱

مجموعه کلیساهای ارمنی ایران مجموعه سه کلیسای تادئوس مقدس، کلیسای استفانوس مقدس و کلیسای زور زور است که در استان‌های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار دارند. این کلیساها در دوره زمانی میان سده‌های هفتم تا چهاردهم میلادی بنیانگذاری شده و با گذشت زمان چندین بار بازسازی شده‌اند؛

کلیسای تادئوس مقدس نام کلیسایی تاریخی استان آذربایجان غربی است که در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهرستان چالدران در کنار روستایی به همین نام واقع شده‌ است؛ تاریخ ساخت این کلیسا بنا به روایت موسس خورناتسی، مورخ مشهور ارمنیان به اوایل دوره مسیحیت برمی گردد. بدین ترتیب که کلیسای مورد نظر بر روی آرامگاه تادئوس مقدس که از مبشران دین مسیحیت بود بنا شده‌ است؛

کلیسای استفانوس مقدس ، دومین کلیسای مهم ارمنی‌های ایران است که از نظر اهمیت بعد از کلیسای تادئوس مقدس قرار می‌گیرد. این بنا در استان آذربایجان شرقی در ۱۷ کیلومتری غرب شهر جلفا و در فاصله ۳ کیلومتری کرانه جنوبی رودخانه ارس در محلی به نام قزل وانک (صومعه سرخ) واقع شده‌است. این کلیسا در سده نهم میلادی ساخته شده‌ است ولی به علت زلزله دچار آسیب‌های جدی شده بود که در دوران صفویه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

کلیسای مریم مقدس زور زور، نام کلیسایی است واقع در استان آذربایجان غربی، شهرستان ماکو و در ۱۲ کیلومتری شمال غرب کلیسای تادئوس مقدس و در نزدیکی روستای بارون، در دهنه دره‌ای که رودخانه زنگی مار از آن جاریست و در دامنه کوهپایه‌ای که به یک تنگنای بسیار فشرده می‌رسد، بنا گردیده‌ است؛ در سال ۱۳۶۷ به دلیل آبگیری سد بارون، کلیسا با مصالح موجود عیناً به نقطه‌ای مرتفع‌تر در ۶۰۰ متری محل اصلی منتقل گردید.